Litwo, Ojczyzno moja… Adam Mickiewicz i jego poemat Pan Tadeusz

Uczniowie klasy IG pod opieką nauczycielki języka polskiego Julii Agafonowej uczestniczyli na zajęciu edukacyjnym w Muzeum Narodowym – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich. W końcu 2018 roku w Wilnie organizowana przy współpracy trzech placówek kulturowych Litwy i Polski – Muzeum Narodowego Pałacu Wielkich Książąt Litewskich, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich oraz Zamku Królewskiego na Wawelu – Państwowych Zbiorów Sztuki wystawa pod tytułem Litwo, Ojczyzno moja… Adam Mickiewicz i jego poemat Pan Tadeusz jest szczególnym projektem, mającym na celu uaktualnienie więzi historycznych i kulturowych, podkreślenie wspólnego dziedzictwa Litwy i Polski, które w 2018 roku obchodzą 100-lecie odrodzenia państwowości. Wybrane arcydzieło – Pan Tadeusz – wieszcza narodowego Adama Mickiewicza jest najbardziej wyrazistym odzwierciedleniem epoki dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a zarazem spójnikiem łączącym to nieistniejące państwo z teraźniejszymi, powstałymi na początku wieku XX – Litwą, Polską, Ukrainą i Białorusią. Dlatego projekt, którego treść prowokuje do przemyślenia pojęć państwowości, tożsamości i pochodzenia, doskonale sprawdzi się w roku jubileuszowym, a wystawa pozwoli godnie go zaprezentować. Ekspozycja jest zaplanowana w Centrum wystaw czasowych Muzeum Narodowego – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich. Przestrzeń ekspozycyjna to ok. 500 m. kw. Wystawa przedstawia ponad 250 unikalnych i typologicznie różnych eksponatów ze zbiorów około 30 instytucji Polski i Litwy (muzeów, bibliotek, archiwów, prywatnych kolekcji itp.). Do aranżacji są wykorzystane ściany modułowe, plansze wielkoformatowe. Biorąc pod uwagę specyfikę odbioru Adama Mickiewicza i jego twórczości przez widza litewskiego, scenariusz wystawy przedstawia dwa główne kierunki tematyczne ekspozycji – są to1) Adam Mickiewicz (i jego życie) oraz 2) sam poemat Pan Tadeusz. Konieczność przedstawienia części biograficznej życia Adama Mickiewicza i jego twórczości jest uwarunkowana potrzebą uzupełnić wiedzę faktologiczną publiczności litewskiej, szczególnie wśród szkolnictwa i studentów. Dlatego przedstawienie biografii Adama Mickiewicza w poszczególnych modułach – Miejsce urodzenia (Mickiewicz w Nowogródku), Rodzina, Pochodzenie – ma za cel zapoznać widza z autorem poematu. Poszczególne moduły przedstawiają główne wątki życia i działalności literackiej A. Mickiewicza, a więc Okres wileński i kowieński – najbardziej aktualny temat dla widza litewskiego, Debiut literacki, Adam Mickiewicz w Europie, Paryż, Konstantynopol chronologicznie, w sposób punktowy, przedstawiają widzowi całą biografię poety, jego twórczość. Swoistym uzupełnieniem narracji są mapy przedstawiające miejsca pobytu A. Mickiewicza w Wilnie, na Litwie i Europie. Warto zaznaczyć, iż poszczególne tematy i podtematy są przedstawiane za pomocą kilku znaczących eksponatów – maksymalnie 3 obiektów. Odrębnym modułem tematycznym w części biograficznej jest Pamięć o A. Mickiewiczu i relikwie. Ta część ekspozycji jest przedstawiona zróżnicowanymi obiektami i planszami informacyjnymi, nacisk kładąc na treść litewską, czyli eksponaty związane z Wilnem oraz Litwą i znajdujące się w zbiorach litewskich. Kolejnym blokiem tematycznym, wprowadzającym widza do drugiej części ekspozycji, jest Tło historyczne w Panu Tadeuszu, które poprzez kilka odpowiednio dobranych podtematów wyjaśnia widzowi przyczynki i okoliczności powstania poematu. Kolejno są to: Rozbiory Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Konstytucja 3 maja, Insurekcja kościuszkowska, Napoleon, Powstanie na Litwie w 1831 r. Po zapoznaniu się widza z Tłem historycznym w Panu Tadeuszu ekspozycję prezentują Moduły treści samego poematu poprzez główne wątki-klucze treściowe. Wizja tej części pozwala zaznaczyć treść wydarzeń, które pojawiają się w utworze i jak najlepiej przybliżają widzowi zaznajomionemu z poematem jego konteksty, lub też zachęcają do przeczytania po raz pierwszy osobę nieznającą treści. Wyszczególnione zostały następujące wątki oraz tematy rozwinięte: Zamek (Klucznik, Hrabia); Urząd (Statut Litewski, Podkomorzy, Sędzia, Protazy, Zajazd); Karczma (Jankiel, Jacek Soplica, Wielokulturowość); Dwór (Zosia, Telimena, Wojski, Grzybobranie, Tradycje przy stole, Symbole w poemacie); Pan Tadeusz oraz dodatkowy wątek, który powinien budzić sentyment w widzach litewskich i przybliżyć treść i wartość poematu, biorąc pod uwagę miejsce wystawy – Wilno w Panu Tadeuszu. Ważnym elementem dla publiczności jest więź pomiędzy poematem Pan Tadeusz a literaturą litewską. Uwzględniając to, przedstawiamy odrębny temat: Szlakiem Pana Tadeusza na Litwie, w którym zostają zaprezentowane znane tłumaczenia poematu z poł. XIX w. do dziś na jęz. litewski, przykładowe utwory, w których jest ewidentnie odczuwalny wpływ poematu Pan Tadeusz (podobne inwokacje, recepcje itp.). Przecież Tautiška Giesmė autorstwa Vinca Kudirki, która jest hymnem narodowym Litwy, odtwarza inwokację Pana Tadeusza… Ostatnim blokiem tematycznym są Wydania Pana Tadeusza i rękopis. Wydania są podzielone chronologicznie na wydania z XIX w., XX w. oraz wybór tłumaczeń poematu na języki obce. Kulminacją wystawy będzie przedstawienie rekwizytów rękopisu (szkatuły, portfela, notesu, pióra i ołówka A. Mickiewicza) oraz zaprezentowanie samego rękopisu, będącego relikwią narodową w Polsce i wypożyczonego z Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Obok będzie zaprezentowany i woreczek z ziemią z pod Kowna, którą, według tradycji, Adama Mickiewicz miał przy sobie na emigracji.